Üst Ekstremite Eklemleri ve Özellikleri Nelerdir?

I – OMUZ KEMERİ EKLEMLERi

İki tane omuz kemeri eklemi vardır. Bu eklemler aracılığı ile scapula; protraksiyon (omuzun one hareketi)-retraksiyon (omuzun arkaya hareketi), elevasyon-depresyon (omuz silkme hareketi) ve ic-dıs rotasyon hareketleri yapar.

Art. sternoclavicularis: Art. sellaris tipi eklemdir. Discus articularis’i vardır. Eklem kıkırdağı fibroz kıkırdak yapısındadır. Ust ekstremiteyi govdeye bağlayan tek eklemdir. Discus articularis, clavicula’nın eklemden ayrılmasını onleyen en onemli faktordur.

Ligamentleri

– Lig. sternoclaviculare anterius; protraksiyon ve depresyon’u kontrol eder.

– Lig. sternoclaviculare posterius; retraksiyon ve depresyon’u kontrol eder.

– Lig. costoclaviculare; elevasyon ve protraksiyon – retraksiyon hareketlerini kontrol eder.

– Lig. interclaviculare; depresyon hareketini kontrol eder.

Art. acromioclavicularis: Art. plana tipi eklemdir. Genellikle discus articularis’i vardır. Discus bazen meniscus seklindedir. Eklem yuzu kıkırdağı, fibroz kıkırdak yapısındadır.

Ligamentleri

– Lig. acromioclaviculare

– Lig. coracoclaviculare; clavicula’yı acromion’a karsı tutan en etkili ligamenttir. Lig. trapezoideum (scapula’nın ventral rotasyonunu sınırlar) ve lig. conoideum (scapula’nın

dorsal rotasyonunu sınırlar) denilen iki parcası vardır. Eklemin stabilitesinden sorumludur.

El uzerine dusmelerde cavitas glenoidalis’e gelen kuvvet, buradan clavicula’nın acromion ucuna gelir. Bu sırada gergin olan lig. trapezoideum dislokasyonu onler.

Bu bolgede herhangi bir eklemin fonksiyonu ile ilgili olmayan ve sadece yapısal ozellik olarak bulunan ligamentler de vardır. Bu ligamentler; lig. coracoacromiale, lig. transversum scapulae superius ve lig. transversum scapulae inferius’tur.

II – UST EKSTREMİTE’NİN SERBEST KISMININ EKLEMLERİ

Art. humeri: Caput humeri ile cavitas glenoidalis arasında art. spheroidea tipi eklemdir. Cavitas glenoidalis sığ olduğu icin, derinliğini artıran bir labrum articulare’si (labrum glenoidale) vardır.

Eklem kapsulu; ustten m. supraspinatus, arkadan m. teres minor ve m. infraspinatus, onden m. subscapularis ve alttan m. triceps brachii’nin uzun bası ile desteklenir. M. triceps brachii haric, diğer kaslar eklem kapsulu ile karıstığı icin, aktif olarak kapsulu destekler ve kuvvetlendirirler. Bu nedenle rotator cuff (rotator manset SİTS) kasları adı ile bilinirler. Ozellikle abduksiyon sırasında eklemin stabilitesinde onemli rol oynarlar. Kapsulun alt kısmı cok az desteklendiğinden, cıkıklar buradan kolay olur.

Bu eklemde humerus basını ustten destekleyen onemli bir anatomik yapı vardır. Arcus coracoacromialis denilen bu yapıyı; lig. coracoacromiale + acromion + processus coracoideus olusturur. Humerus basının yukarı doğru cıkmasını onler.

Eklem kapsulunde uc tane acıklık vardır. 1. Bursa subtendinea musculi subscapularis, 2. M. biceps brachii’nin uzun basının tendonu, 3. Bursa subtendinea musculi infraspinati.

Ligamentleri

– Ligg. glenohumeralia; eklem kapsulunun on kısmının kalınlasması ile olusan ve genellikle labrum glenoidale’den baslayan 3 parcalı (ust, orta ve alt olarak) bir ligamenttir. Kapsulu on taraftan kuvvetlendirir.

– Lig. coracohumerale; kapsulun ust kısmının kalınlasmasıdır. Processus coracoideus’tan collum anatomicum’a uzanır.

– Lig. transversum humerale; tuberculum majus ile tuberculum minus arasında uzanır ve sulcus intertubercularis’i bir kanal haline getirir. Kanal icinden m. biceps brachii’nin uzun basının tendonu gecer.

Bu eklemde yapılan hareketler; fleksiyon-ekstensiyon, abduksiyonadduksiyon, sirkumduksiyon ve ic-dıs rotasyon’dur. Vucudun en genis ve en cesitli hareketler yapabilen eklemidir. Vucutta en fazla cıkığına rastlanan eklemdir. Cıkıklar, genellikle on tarafından ve kolun asırı ekstensiyonu ve dıs rotasyonu sırasında olur. Apolet belirtisi bu eklemin cıkığında gorulur.

Eklemin alt kısmında kas desteği olmadığından ozellikle abduksiyon sırasında olusan travma ile cıkık kolayca gelisebilir. Cıkıklarında n. axillaris yada n. radialis yaralanmaları olabilir.

Art. cubiti: Uc kemik arasında kurulu bir eklem olduğu icin, art. composita’dır. Uc eklemden olusur. 1. Art. humeroulnaris (ginglymus), 2. Art. humeroradialis (art. spheroidea), 3. Art. radioulnaris proximalis (art. trochoidea).

Bazı kaynaklarda art. radioulnaris proximalis, ayrı bir eklem olarak incelenir. Ancak eklem bosluğu, art. cubiti’nin eklem bosluğu ile devamlılık gosterdiğinden art. cubiti icinde kabul edilmesi daha uygundur.

Bu eklemin temel hareketleri fleksiyon ve ekstensiyon’dur. Ancak bu hareketler sırasında cok az rotasyon hareketleri de yapılır.

Ligamentleri

– Lig. collaterale ulnare; n. ulnaris ile komsudur,

– Lig. collaterale radiale

Kollateral ligamentler, fleksiyon ve ekstensiyon hareketlerini kontrol eder. Aynı zamanda eklemin stabilitesini sağlar.

– Lig. anulare radii; radius basını cevreler. Radius basını ulna’daki incisura radialis’te tutar.

– Lig. quadratum; ince, dortgen bir ligamenttir.

– Chorda obliqua; m. supinator’un derin bası uzerinde uzanan fasiyal bir banttır. Membrana interossea antebrachii; ulna ve radius’un interosseus kenarları arasında uzanır. Ulna ve radius’u bir arada tutar ve bu kemikler arasında kuvvet aktarımını sağlar. Ayrıca derin onkol kasları icin tutunma yeri olarak hizmet eder.

A.v. interossea anterior ile a.v. interossea posterior’lar bu membrandaki acıklıklardan gecer.

Art. cubiti’de gorulen en sık cıkık sekli, ulnar abduksiyonda, ulna’nın arkaya doğru olan cıkığıdır ve genellikle processus coronoideus kırığı ile birliktedir.

Kollateral ligamentlerin gerilmesi sonucu genellikle epicondylus medialis’de kırılır ve n. ulnaris yaralanır. Okul oncesi cocuklarda gorulen radius basının subluksasyonunda (pulled

elbow, nursemaid’s elbow) cocuk, onkolu pronasyonda iken ani olarak ust ekstremitesi kaldırılacak olursa, radius bası lig. anulare radii’yi yırtarak asağı doğru kayar. Cocuklarda radius bası kucuk olduğu icin buna uygundur.

Bursa subcutanea olecrani, olecranon ile deri altı dokusu arasında bulunur. Ozellikle oğrencilerde enfeksiyonu yaygındır (oğrenci dirseği). Art. radioulnaris distalis: Art. trochoidea tipi eklemdir. Discus articularis’i vardır. Art. radioulnaris proximalis ile birlikte hareket eder. Bu iki eklem aracılığı ile onkol ve el supinasyon-pronasyon hareketlerini yapar.

Supinasyon pozisyonunda onkol kemikleri birbirlerine paraleldir. Pronasyonda ise radius ulna’yı ustten caprazlar.

Art. radiocarpalis: Art. ellipsoidea tipi eklemdir. Radius’un distal ucu ile os scaphoideum, os lunatum ve os triquetrum arasındadır. Hem discus articularis’i hem de meniscus’u olan tek eklemdir.

Bu eklemde el; fleksiyon-ekstensiyon, abduksiyon (radial deviasyon)- adduksiyon (ulnar deviasyon) ve sirkumduksiyon yaptırılır. Rotasyon mumkun değildir.

Ligamentleri

– Lig. radiocarpale palmare

– Lig. ulnocarpale palmare

– Lig. radiocarpale dorsale; art. radioulnaris distalis’in diskus’u ile karısan bu ligament, n. interosseus posterior ile komsudur.

– Lig. collaterale carpi ulnare; meniscus’un tutunduğu ligamenttir.

– Lig. collaterale carpi radiale; a. radialis ile komsudur.

Artt. intercarpales: Komsu karpal kemiklerin birbirleri ile yaptıkları art. plana tipi eklemlerdir.

Art. mediocarpalis: Karpal kemiklerin proksimal ve distal sırası arasında olan eklemdir. Ulnar tarafta art. ellipsoidea, radial tarafta art. plana tipidir. Os pisiforme ekleme katılmaz.

Art. mediocarpalis ve artt. intercarpales, art. radiocarpalis’te yapılan hareketlerin derecesini artırır. Fleksiyon, buyuk oranda art. radiocarpalis’te yapılır. Ekstensiyon’da art. mediocarpalis’te harekete katılır.

Ulna’nın processus styloideus’u radius’unkinden daha kısa olduğu icin, adduksiyon abduksiyon’dan daha genis olarak yapılır. Adduksiyon’un buyuk oranda art. radiocarpalis’te yapılır. Abduksiyon hareketine art. mediocarpalis’te katılır. Artt. carpometacarpales: Karpal kemiklerle metakarpal kemikler arasında kurulu eklemlerdir. Art. carpometacarpalis pollicis; art. sellaris, diğerleri art. plana tipidir. Art. carpometacarpalis pollicis, 1. metakarpal kemik ile os trapezium arasındadır. Bas parmak bu eklemde, fleksiyon-ekstensiyon, abduksiyonadduksiyon, rotasyon ve sirkumduksiyon hareketleri yapar. Basparmağın oppozisyon ve repozisyon hareketleri de bu eklemde yapılır.

Bas parmağın sırasıyla ekstensiyon, abduksiyon, fleksiyon, ic rotasyon ve adduksiyon’u ile olusturulan kompleks hareketine oppozisyon denir. Bunun tersi repozisyon’dur.

Artt. intermetacarpales: Metakarpal kemiklerin bazisleri arasında kurulu art. plana

tipi eklemlerdir.

Artt. metacarpophalangeales: Art. ellipsoidea tipi eklemlerdir.

Proksimal falankslarda; fleksiyon-ekstensiyon, abduksiyon-adduksiyon, sirkumduksiyon ve sınırlı rotasyon hareketleri yapılır.

Artt. interphalangeales: Falanks’lar arasında kurulu ginglymus tipi eklemlerdir. Sadece parmaklarda fleksiyon-ekstensiyon hareketleri yapılır.

Merve Gündüz tarafından http://www.biyolojigunlugu.com/ust-ekstremite-eklemleri-ve-ozellikleri-nelerdir adresinde yayımlanmıştır.